Sevap ve günah yazılma işlemi kaç yaşında başlar?

Sevap ve günah yazılma işlemi kaç yaşında başlar? Amel defteri ne zaman açılır? Kişi dini vecibelerden ne zaman sorumlu tutulur?

Amel defteri, insanların dünyada kabul ettikleri inançlarla, yaptıkları işlerin kaydedildiği ve ahirette kendilerine takdim edileceği bildirilen deftere verilen isimdir.

Kur’ân, “Allah kimseyi gücünün yettiğinden fazlasıyla mükellef tutmaz.” (Bakara Sûresi: 286) buyurmuştur. Güç yetirme sınırı teklif yaşıdır, yani mükellef olma yaşıdır. Peygamber Efendimiz (asm) “güç yetirme” sınırını, yani mükellef olma yaşını şöyle bildirmiştir: “Kalem üç kişiden kaldırılmıştır:

Uyanıncaya kadar uyuyandan.
Delikanlı oluncaya kadar çocuktan.
Akıllanıncaya kadar deliden.”(Tirmizî, Hudud, 1)
İnsanların hayır ile şerri, hak ile bâtılı ayırt edebilmeleri yani akil ve bâliğ olduktan sonra mümkün olduğundan, Rabbimiz mahşerde dünya hayatımızın çocukluk devresinden hesap sormamakta, ancak bâliğ olduktan sonraki günlerimizden başlayarak namaz, oruç gibi ibadet mükellefiyetlerimizi suâl etmekte, böylece dinî mükellefiyetlerimiz büluğ çağından sonra başlamış olmaktadır. Şu kadar var ki, büluğ zamanı tarih olarak kesin değildir. Erkek on iki (12), kız dokuz (9) yaşından başlayarak, on beş (15) yaşlarına varıncaya kadar geçen her ay ve günde büluğa erme hissi teşekkül edebilir. Erkekde ihtilâm olma, kızda ise ay hâli görme şeklinde kendini gösteren bu beşerî ve cinsî hissin başladığı günden itibaren mükellefiyetlerin her biri ayrı ayrı amel defterine ya “yerine getirdi” ya da “getirmedi” şeklinde yazılır.

Çocukta on beş (15) yaşına kadar ihtilam veya âdet dönemi olmaz ise, on beş (15) yaşından sonra hükmen büluğ yaşında sayılır. Bulüğdan sonra her kadın ve erkek mümin için amel defteri artık açılır. Bu yaşa giren çocuklarımız dinin emir ve yasaklarıyla mükelleftirler. Çocuklarımıza sorumluluklarını Peygamber Efendimiz’in (asm), “Müjdeleyiniz. Nefret ettirmeyiniz. Kolaylaştırınız. Zorlaştırmayınız.” (Câmiü’sSağîr, 4/ s.1374 (H. No: 3118)) Emri çerçevesinde hatırlatalım. İhmal ettiklerinde şefkatle ve sabırla onları teşvik edelim.

Allah insanları değişik yapıda yaratmıştır. Bu da mükellefiyet yaşının değişik olmasının bir sebebi olarak gösterilebilir. Ancak ortalamaya tabi tutulduğunda, insanlar hemen hemen yakın dönemlerde büluğ yaşına ermektedir.

BÜLÛĞA ERMEK NE DEMEKTİR?

Bülûğa ermek, çocukluktan çıkıp erginlik çağına girmek, cinsî duygu ve hisler kendisinde başlamış bulunmak demektir.

BÜLÛĞ ÇAĞI NE ZAMANDIR?

Bülûğ çağı, İslâm âlimlerinin çoğunluğuna göre kızlarda 9-15; erkeklerde 12-15 yaşları arası olarak belirlenmiştir. Yalnız İmam-ı A’zam Hazretleri, bülûğ çağının sonu olarak kızlarda 17; erkeklerde ise, 18 yaşını kabul eder.

BÜLÛĞA ERİLDİĞİ NASIL BİLİNİR?

Kişinin bülûğa ermesi erkeklerde ihtilâm denilen cinsî boşalmanın olması; kızlarda ise hayız ve aybaşı adı verilen muayyen hâlin ortaya çıkması ile gerçekleşir.

KAÇ ÇEŞİT BÜLÛĞ VARDIR?

Ay hâli veya ihtilâmla bülûğa ermeye “tabiî bülûğ” denir. Tabiî bülûğ yoluyla rüşdüne eren kişi, bülûğa erdiği andan itibaren mükellefiyet altına girer. Bâzan olur ki, erkek ve kız, yaş olarak bülûğ çağına girdikleri halde, kendilerinde ihtilâm ve ay hâli görülmez (Böyle erkek çocuklara “mürâhik”, kızlara da “mürâhika” denilir.)

Bu durumda mükellefiyetin başlangıcı olarak bülûğ çağının sonu kabûl edilen onbeş yaş esas alınır. Yani, onbeş yaşına basan kız veya erkek, henüz tabiî şekilde bülûğa ermemiş olsalar da, artık hükmen bülûğa ermiş sayılır ve teklif altına girerler. Bu şekilde bülûğa ermiş sayılmaya da, hükmî bülûğ denir.