Namazda surelerin sırasına göre okunmasının delilleri nelerdir?

Değerli kardeşimiz,

Namazda okunan ayet ve surelerin, gerek bir rekat içinde gerekse ikinci rekatla birlikte düşünüldüğünde, Mushaf’taki sıraya göre yukarıdan aşağı okunması uygundur. İlerideki bir süreyi veya ayeti okuduktan sonra, ardından gerideki bir ayet ve sureyi okumak mekruhtur. Fakat bu, namazı geçersiz kılacak boyutta değildir. Burada söz konusu olan gereklilik, esasında namazın değil tilavetin bir vacibidir (İbn-i Abidin, Reddü’l-muhtar, II, 268-269).

Tertibe riayetin vacip olduğu görüşü, sure ve ayetlerin sırasının insanlar tarafından değil de Hz. Peygamber (asm) tarafından (tevkifen) belirlendiği kabulüne dayanmaktadır. Ancak, surelerin içlerindeki ayetlerin tertibinin tevkifi olduğunda ittifak bulunmakla birlikte, sureler arasındaki tertibin tevkifi olduğu konusunda İslam alimleri arasında ittifak yoktur. Bu sebeple namazda, surelerin sıraya göre okunması hakkında farklı görüşler ortaya atılmıştır. Hanefi mezhebinde, hem ayetler hem de sureler arasında tertibe riayet edip sırayı takip ederek okumak gerekli görülmüştür. Hz. Peygamber (asm)’in bir gece namazında sıraya riayet etmeden, önce Nisa süresini sonra Al-i İmran süresini okuması gibi olayların ise, henüz tertip gerçekleşmeden önceki bir zamanda meydana geldiği belirtilmektedir (Nevevi, Sahih-i Müslim bi Şerhi’n-Nevevi, VI, 61-62).

Sırayı tersine çevirmeksizin, okuma esnasında ilerideki bir yere geçerken, aradaki tek bir sure veya ayetin atlanması da mekruh kabul edilmiştir. Fakat bu, bir öncekinden daha hafif derecede bir mekruhtur. Sonraki rek’atte ileriden okunacaksa, uygun olan, en az iki ayet veya iki sure atlayarak okumaktır. Alimlerden bazıları, sıraya riayet etmeme şeklindeki değişik hareketlerin sadece farzlarda mekruh olduğunu, nafile namazlarda mekruh olmayacağını söylemişlerdir (İbn-i Abidin, Reddü’l-muhtar, II, 268-269; Muhammed Hattab es-Sübki, el-Menhelü’l-Azbül-Mevrud Şerhu Sünen-i Ebi Davud, VII, 260). Aksi görüşte olanlar ise şunu delil getirmektedirler: Hz. Peygamber (asm), Hz. Bilal (r.a.)’in, nafile bir namaz olan teheccüdü kılarken bir sureden diğerine atladığını duyduğunda, ona: “sureyi olduğu gibi oku” buyurmuştur (İbn Ebi Şeybe, Musannef, III, 629).

Sonuç olarak, namazda sure ve ayetlerin tertibine riayet edilmemesi mekruhtur. Fakat bu, namazı bozacak ve tekrar kılmayı gerektirecek boyutta bir yanlışlık değildir.