Bilinmeyen incelikleri ile Topkapı Sarayı…

Topkapı Sarayı ne zaman ve kim tarafından yaptırılmıştır? Topkapı Sarayı’nın özellikleri nelerdir? Topkapı Sarayı nerededir? İşte Topkapı Sarayı hakkında az bilinenler…

Topkapı Sarayı, diğer devletlere ait saraylar içerisinde en benzersiz olanıdır. Birçok tarihçinin ortak ifadesine göre saray, yapımı en uzun süren devlet sarayıdır. Topkapı Sarayı, dünyada örneği görülen diğer devlet sarayları gibi bir plana göre inşaatına başlanıp belli bir sürede tamamlanmış bir bina değildir. İstanbul’un fethini takip eden yıllarda yapımına başlanıp her Sultanın kendi ihtiyacına göre ilavelerle zenginleştirdiği bir saray kompleksidir. Bu özelliği sebebiyle onu canlı bir organizmaya benzeten tarihçiler de olmuştur.

ESKİ SARAY

Topkapı Sarayı’ndan önce Beyazıt meydanında şimdi İstanbul Üniversitesi’nin bulunduğu yerde bir saray yaptırılmıştır. Fakat kısa süre içinde bu mevkinin devlet sarayı için uygun bir yer olmadığı anlaşılınca Sarayburnu’nda yer alan şimdiki saray yaptırılır.

SARA-I CEDİD

İlk saray “Eski Saray” adıyla anılmış ve burası tahttan indirilen veya vefat eden padişahın ailesinin ve çocuklarının ikameti için kullanılmıştır. Yaptırılan bu ikinci saraya ise “Yeni Saray” anlamında “Saray-ı Cedîd” adı verilmiştir.

Sarayburnu sahilinde Sultan I. Mahmut zamanında yaptırılan “Topkapusu Sahil Sarayı” isimli ahşap  bir saray vardı. Burası bir yangında tamamen yanınca Yeni Saray’a “Topkapı Sarayı” ismi verilmiştir.

TOPKAPI SARAYI NEREDE?

Haliç’e, Boğaziçi’ne ve Marmara Denizi’ne hâkim küçük bir tepede, İstanbul’un en güzel yerine kondurulan saray, günümüzde yaklaşık 80 bin m²’lik bir alanı kaplamaktadır. Fakat saray, ilk kurulduğu yıllarda bundan çok daha geniş (yaklaşık 700 bin m²’lik) bir sahaya yayılmıştı. Mesela günümüzde Gülhane Parkı olarak bilinen alan Harem bölümünün bahçesi olarak kullanılıyordu. Aynı şekilde demiryolu geçirilmeden önce Sarayburnu’nun sahil şeridi de saraya dâhildi.

OSMANLI DEVLETİ’NİN KALBİ

İnşaatına 1465 ile 1478 yılları arasında Fatih Sultan Mehmet ile başlanan saraya en son ilave binayı Mecidiye Köşkü ile Sultan Abdülmecid yaptırmıştır. Bu iki padişah arasında geçen yaklaşık dört yüz yıl boyunca Topkapı Sarayı, dünyanın en büyük devletlerinden birine merkez olmuştur. 24 milyon km²’lik bir cihan devletinin kalbi burada atmıştır.

TOPKAPI SARAYI’NIN ÖZELLİKLERİ

Meşhur tarihçilerimizden Murat Belge’nin saray hakkındaki şu tespiti son derece dikkat çekicidir:

“Osmanlı Sarayı, bilinçli bir tevazu anlayışıyla yapılmıştır; saray, büyük ölçüde yataydır; yüksek duvarlarla simgelenen bir debdebe türünden kaçınılmıştır. İstanbul’daki çeşitli camilerde, bunlar Allah’ın evi olduğu için, boyutlar özellikle büyük tutulmuştu. Ama padişahlar kendi evlerini bu anlamda azametli bir biçime sokmaktan kaçındılar. Dolayısıyla Topkapı Sarayı, Avrupa’da gördüğümüz bazı sarayların yanında mütevazı kalır ve şark ihtişamının popüler imgelerine benzemez. ‘Koca Osmanlı Sarayı bu muymuş?’ da dedirtebilir.”

TOPKAPI SARAYI’NİN MÜZE HALİNE GETİRİLMESİ

Topkapı Sarayı, 19. asrın ortalarına doğru Dolmabahçe Sarayı’nın yapılmasıyla birlikte devlet sarayı olma özelliğini kaybetmiştir. 9 Ekim 1924 tarihinde ise müzeye dönüştürülmüştür.

TOPKAPI SARAYI ZİYARET GÜNLERİ VE SAATLERİ

Topkapı Sarayı, salı günü hariç haftanın diğer günleri 10.00-17.00 saatleri arasında ziyaret edilebilir.