Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu Belirtileri ve Tedavisi

Anksiyete Nedir?

Anksiyete (kaygı) algılanan tehlikelere karşı doğal bir insan reaksiyonudur. Anksiyete çok değişkenli koşullara uyumumuzu sağlayan faydalı doğal bir tepkidir.

Anksiyete Bozukluğu Nedir?

Anksiyete bozukluğu günlük faaliyetler sonucu oluşan, sabit kaygı ve korkuların kişiyi etkilediği zihinsel hastalıklardır. Genel anksiyete normal ve sağlıklı bir duygusal tepki olmasına rağmen, anksiyete bozuklukları kaygılı bireyde aşırı, baskın ve adeta yaşamı felç eden bir boyuta ulaştığında görülür.

En yaygın görülen anksiyete bozuklukları şunlardır:

• Panik Atak
• Yaygın Anksiyete Bozukluğu
• Sosyal Anksiyete Bozukluğu (Sosyal Fobi)
• Obsesif Kompulsif Bozukluk
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Anksiyete Bozuklukları Belirtileri

Anksiyete bozuklukları çeşitlerine göre farklı belirtiler gösterebilmektedir. Anksiyete bozukluklarının en yaygın ve ortak belirtileri şunlardır:

• Panik hissi ve açık bir neden olmaksızın görülen huzursuzluk ve tedirginlikler
• Obsesif (takıntılı) düşünceler
• Ritüel haline gelen davranışlar
• Uyku bozuklukları
• Kaslarda gerilim
• Soğukkanlı olamama

Anksiyete Bozuklukları Nedenleri

Anksiyete bozukluklarının doğrudan sebepleri hala bilinmemektedir. Fakat aşağıdaki faktörlerin insanları anksiyete bozukluğu riskine artırdığı bilinmektedir.

• Kimyasal ve hormonal dengesizlikler
• Uzun süreli stres
• Ailede geçmişte görülen kaygılar
• Travma
• Alkol ve ilaç bağımlılığı

Anksiyete bozuklukları ara ara herhangi bir yerde ortaya çıkacakmış gibi bir his verir. Bu belirsizlik kaygılı insanda daha fazla strese neden olabilir. Anksiyete bozukluklarının tetikleyici faktörlerini anlamadan bunlarla mücadele etmek çok zordur. Bunun için de profesyonel yardım (uzman ya da doktor yardımı) almak kaçınılmazdır.

Anksiyete Bozukluklarının Tedavisi

Anksiyete bozuklukları tedavi edilebilir ve bu bozuklukların büyük kısmı profesyonel yardım alınarak tedavi edilir. Tedavinin başarısı değişkenlik gösterebilir. Bazıları birkaç hafta ya da ay içinde cevap verirken bazılarında ise bu süre 1 yılı aşabilir. Tedavi, bireyde birden fazla anksiyete bozukluğu varsa, depresyon problemi ve ilaç bağımlılığı varsa komplike hale gelebilir.

Anksiyete bozukluklarının tedavisinde birçok standart yöntemin etkili olduğu kanıtlanmıştır. Bu tedavi yöntemleri şunlardır:

• Terapi
• İlaç Tedavisi
• Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi

1. Terapi

Bilişsel Davranışçı Terapi
İyi yapılandırılmış, hayli etkili ve sürekli olan tedavi çeşididir. Bilişsel davranışçı terapide düşünceleri ayırt etmeye, anlamaya, değiştirmeye ve davranışları tekrar şekillendirmeye odaklanılır. Terapinin sonuç verme süreci bireye göre 12-16 hafta arasında değişir.

Bu terapi çeşidinde hasta iyileşme sürecinde aktif olarak yer alır ve duygularını kontrol etmeye ve kendisine hayat boyu faydalı olabilecek yetenekleri öğrenir.

Maruz Bırakma Terapisi
Bu tedavi de bilişsel davranışçı terapinin değişik bir formudur. Maruz bırakma terapisinde hastaya korkuları ve kaygıları azaltma seansları verilir. Terapide hasta kademeli olarak korkulu bir durum ya da objeye maruz bırakılır ve zamanla hasta bunlara daha az duyarlılık göstermesini öğrenir. Bu terapinin özellikle obsesif kompulsif bozukluk ve fobiler için etkili olduğu bulunmuştur.

Kabullenme ve Bağlanma Terapisi
Kabullenme ve bağlanma terapisinde kabullenme ve farkındalığın (anı yaşama ve olayları yargılamadan tecrübe etme) yanında istenmeyen düşünceler ve hislerle mücadele etme yolları olan bağlanma ve davranış değiştirme stratejileri kullanılır.

Diyalektik Davranışçı Terapi
Doğu Meditasyonun’dan teknikler kullanarak bireysel ve grup terapisiyle farkındalığın yanında kişiler arası etkinlik, stresi tolere edebilme ve duyguları dengeleyebilme yeteneklerini öğretmeye çalışır.

Kişilerarası Terapi
Kişilerarası terapi yetişkinler, ergenler ve diğer yetişkinlerde görülen depresyon türleri üzerine destekleyici bir psikoterapi türüdür. 12-16 hafta arası süren seanslardan oluşur.

Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Tedavisi
Bazı koşullarda göz hareketlerinin rahatsız edici düşünceleri azaltmada etkili olduğu gözlenmiştir. EMDR terapisinde beynin bilgiyi işleme süreci üzerinde durulur. Temel olarak, insanın rahatsız edici olarak gördüğü bir materyali nasıl daha az rahatsızlık verici olarak algılayabilmesi üzerinde çalışılır. Bilimsel bulgular bu terapinin travma sonrası stres bozukluğunda etkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca bu tedavi yöntemi panik atak tedavisinde de kullanılır.

2. İlaç Tedavisi

Anksiyete bozukluklarında ilaç tedavisi oldukça etkili ve güvenlidir ve bazen terapilerle birleştirilerek de kullanılmaktadır. İlaç tedavisinin semptomların şiddetine, diğer medikal koşullara ve bireysel durumlara göre uzun ya da kısa dönem seçenekleri vardır.

Anksiyete bozukluklarında 4 çeşit ilaç türü kullanılmaktadır:

Seçici Serotonin Gerialım Engelleyicileri (SSRI)
SSRI’lar serotoninin beyindeki bazı sinir hücreleri tarafından geri emilimini ve geri alımını bloke ederek semptomları ortadan kaldırır. Bu sayede artan serotonin de ruh halinin düzelmesine yardımcı olur. Fakat bu ilaçların uykusuzluk, cinsel işlev bozukluğu, ve kilo alma gibi bazı yan etkileri de mevcuttur. SSRI’lar tüm anksiyete bozuklukları için etkili kullanılabilen etkili ilaçlardır.

Serotonin-Nöroepinefrin Gerialım İnhibitörleri (SNRI)
SNRI’lar serotonin ve nöroepinefrinin beyin hücrelerinden geri emilimini inhibe ederek bu nörotransmiterlerin miktarlarını artırırlar. Mide bozukluğu, uykusuzluk, baş ağrısı, cinsel işlev bozuklukları ve az miktarda kan basıncında yükselmeler gibi yan etkileri de vardır.

Benzodiyazepinler
Bu ilaçlar kısa vadeli anksiyete bozukluklarının tedavisinde kullanılır. Benzodiyazepinler rahatlama sağlamada, kas gerilmelerini azaltmada ve anksiyetenin diğer fiziksel belirtilerini düzeltmede çok etkilidirler. Uzun vadeli kullanımları ise toleransa yönelik problemlere ve bağımlılığa neden olabilir.

Üç Halkalı Antidepresanlar
Benzodiyazepinlerin uzun vadeli kullanımlarıyla ortaya çıkan problemler doktorları üç halkalı antidepresanları yazmaya yönlendirmektedir. Çok etkili ilaçlar olmalarına rağmen, ortostatik hipotansiyon (ayaktayken kan basıncının düşmesi), kabızlık, vücudun su tutması, ağız kuruması ve bulanık görme gibi yan etkileri de vardır.

3. Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi

Tamamlayıcı ve alternatif tedavilerin çoğu hastalık için oldukça etkili sonuçlar verdiğine dair bilimsel bulgular her geçen gün artmaktadır. Aşağıdaki tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemleri anksiyete bozukluklarının tedavisinde sıkça kullanılmaktadır.

Gerilme ve Gevşeme Teknikleri
Çalışmalar gevşeme egzersizlerinin fobiler ve panik atak tedavilerinde yardımcı olduklarını göstermektedir. Gevşeme teknikleri depresyon tedavilerinde de kullanılmaktadır fakat bilişsel davranışçı terapiler kadar etkili değildirler.

Akupunktur
Akupunktur vücudun belirli kısımlarına yerleştirilen iğnelerle vücutta enerji akışını manipüle etmek için kullanılan Çin kökenli bir tekniktir. Elde edilen bulgular akupunkturun anksiyete bozukluklarında kullanımının çok iyi sonuçlar verdiğini göstermektedir.

Kava
Güney pasifikte bulunan bir bitki olan kava anksiyete tedavisinde ve akıl sağlığını geliştirmede oldukça etkilidir. Tablet halinde de satılan kava depresyon ilacı olarak da kullanılmaktadır. Özellikle yaygın anksiyete bozukluğu tedavisinde etkilidir.