Allah’ın zatını düşünmek şirk mi?

Değerli kardeşimiz,

– Soruda yer alan “..Zatını düşünmek şirktir” şeklinde bir ifadeye rastlayamadık. Bu sebeple hadis rivayetlerini “şirk” kavramı açısından bir değerlendirme yapmayacağız.

– Bu konuyla ilgili merfu ve mevkuf olarak -benzer lafız ve ifadelerle- zikredilen bir çok hadis rivayeti vardır. Bir kaç tanesi şöyledir:

1) İbn Ömer’den geldiği bildirilen bilgiye göre, Peygamberimiz şöyle buyurmuştur: “Allah’ın nimetlerini düşünün, fakat Allah’ın zatında düşünmeyin” Taberani’nin (Evsat) aktardığı bu rivayette yer alan ravilerden biri “metruk”tur. Onun için hadis zayıftır. (bk. Mecmöau’z-Zevaid, 1/81)

2) Rivayete göre İbn Abbas şunları aktarmıştır: “Bazı kimseler Allah’ın zatını düşünüyorlardı. Hz. Peygamber “Allah’ın yaratıklarını düşünün, Allah’ın zatını düşünmeyin, çünkü siz onun kadrini/büyüklüğünü takdir edemezsiniz.” buyurdu. (Gazali, İhya, 4/423-24).

Bu hadis rivayeti de zayıftır. (bk. Zeynu’l-Iraki, Tahricu ahadisi’l-İhya, 1/1799)

3) İbn Abbas şöyle demiştir: “Her şeyi düşünüp tefekkür edin, fakat Allah’ın zatını düşünmeyin…” (Acluni, Keşfu’l-hafa, 1/357-358)

– Özetle: Konuyla ilgili olarak değişik kaynaklarda rivayet edilen hadislerin senetlerinde bir zaaf vardır.

Ancak bunların toplamına bakıldığı zaman manasının sahih olduğunu söylemek mümkündür. (bk. Acluni, a.g.y)

Tefekkür, insana mahsus bir özelliktir. İnsan, tefekkür sayesinde diğer varlıklardan ayrılır ve üstün olur. Tefekkür ancak kalpte tasavvuru mümkün olan şeyler hakkında yapılabilir. Onun için, Allah’ın yarattığı varlıklar hakkında tefekkür mümkündür.

Fakat Allah’ın zatı hakkındaki tefekkür mümkün değildir. Çünkü Allah hiç bir şekilde suret olarak vasıflandırılamaz ve şekil olarak hayal edilemez. Bu nedenle Allah’ın zatı hakkında tefekkür edilmez. (el-İsfahânî, el-Müfredât, İstanbul 1986, 578)

İlave bilgi için tıklayınız:

Allah’ın yarattıkları hakkında düşünün, Allah’ın zatını düşünmeyin …

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet