Fatih’in fermanı

Fatih Sultan Mehmet’in Bosna Hersek’i fethinden sonra ülkedeki Fransisken rahiplere özgürlük bahşettiği ahitname, 555 yıldır Fojnica şehrindeki manastırda muhafaza ediliyor.

Fatih Sultan Mehmet’in Bosna Hersek’i fethinden sonra ülkedeki Fransisken rahiplere özgürlük bahşettiği ahitname, 555 yıldır ülkenin orta kesimindeki Fojnica şehrinde bulunan manastırda muhafaza ediliyor.

İLK İNSAN HAKLARI BELGESİ

İnsan hakları ve özgürlükler konusunda yayınlanmış en eski belgelerden olan ahitname, Fransisken rahip Andjeo Zvizdovic’e 28 Mayıs 1463 tarihinde verilmiş ve ülkedeki Fransiskenlere ibadet etme özgürlüğünün yanında bir dizi hak ve özgürlük tanımıştı.

555 yaşındaki ahitname, Fojnica’daki yüksek bir tepe üzerine inşa edilmiş Katolik manastırdaki din adamlarınca asırlardır korunuyor.

Manastırdaki müzede bulunan özel bir bölmede muhafaza edilen ahitname, Osmanlı’nın bölgeden ayrılmasının ardından çok sayıda savaş gören ve farklı devletlerin idaresinde kalan Bosna Hersek’te bugüne kadar zarar görmeden saklanabildi.

Bosnalı Fransiskenlere geniş çaplı bir koruma sağlayan ahitname, Osmanlı’nın diğer din ve kültürlere gösterdiği hoşgörünün de belgesi olarak müzede sergileniyor.

Her yıl farklı ülke ve inançtan çok sayıda insan ahitnameyi görmek için müzeyi ziyaret ediyor. Müzede, görme engellilerin de okuyabilmesi için ahitnamenin kabartma yazı kağıdına işlenmiş hali de bulunuyor.

Ahitname, tarihteki ilk insan hakları belgesi olarak kabul edilen 1776 yılına ait ABD Anayasası’ndan 313, Birleşmiş Milletlerde 1948’de kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinden 485, 1995 yılında kabul edilen Avrupa Konseyi Ulusal Azınlıkların Korunmasına İlişkin Sözleşmeden ise 532 yıl önce yayınlanması dolayısıyla insan hakları ve özgürlükler alanında büyük önem taşıyor.

“DAHA İYİ BİR HAYATIN BAŞLANGICI OLDU”

Manastır Müzesi Müdürü Rahip Janko Ljubos, Fatih Sultan Mehmet’in beş asır önce Rahip Zvizdovic’ya teslim ettiği ahitnamenin orijinalini bugüne kadar koruduklarını anlatarak, fermanın ardından Fransisken rahiplerinin yurtlarında kalabildiğini ve ülkeden gidenlerin de geri dönebildiğini anımsattı.

Ahitnamenin Fransisken rahiplerine birçok kolaylıklar sağladığını ifade eden Ljubos, “Ahitname ile artık Fransiskenlerin huzuru bozulamaz, bir şeyleri alıkonulamaz, öldürülemez ve mallarına zarar verilemezdi. Ahitname sonrası onlar için Bosna Hersek’te daha iyi bir hayatın başlangıcı oldu.” diye konuştu.

Ljubos, ahitnamenin bu bölgede Katolik kilisesinin varlığını sürdürmesinde büyük bir faktör olduğunu belirterek, Osmanlı döneminde yerel otorite ile bir sıkıntı yaşandığında Fatih’in kendilerine verdiği ahitnameyi gösterdiklerini ve bu sıkıntıyı çözdüklerini anlattı.

Ahitnamenin birlikte yaşamanın güzel bir örneği olduğuna dikkat çeken Ljubos, bu fermanın diyalog aracılığıyla farklı dini inançlar arasındaki sorunlara çözüm bulunabileceğinin de göstergesi olduğunu sözlerine ekledi.